Jak dobrać odpowiedni system przeciwpożarowy do budynku?

Dobór odpowiedniego systemu przeciwpożarowego do budynku to kluczowy element zapewnienia bezpieczeństwa jego użytkowników oraz ochrony mienia. Wybór właściwego rozwiązania wymaga analizy wielu czynników, takich jak przeznaczenie budynku, jego wielkość, liczba użytkowników czy obowiązujące przepisy prawne. W artykule omawiamy, jak krok po kroku dobrać skuteczny system ochrony przeciwpożarowej, zgodny z obowiązującymi normami i dopasowany do specyfiki obiektu.

Czym jest system przeciwpożarowy i jakie są jego główne funkcje?

Systemy zabezpieczeń przeciwpożarowych to zespół urządzeń i rozwiązań technicznych służących do wczesnego wykrywania pożaru, jego sygnalizacji, ograniczania rozprzestrzeniania się ognia oraz ewakuacji ludzi i mienia. Jego główne zadania to:

• szybkie wykrycie zagrożenia pożarowego,
• natychmiastowe poinformowanie osób przebywających w budynku,
• automatyczne lub ręczne rozpoczęcie procedur gaszenia pożaru,
• ułatwienie ewakuacji i działania służb ratowniczych.

Systemy te muszą spełniać wymagania wynikające z przepisów prawa budowlanego, ochrony przeciwpożarowej oraz norm technicznych, takich jak PN-EN 54 (systemy sygnalizacji pożaru) czy PN-B-02852 (instalacje tryskaczowe).

Kluczowe czynniki wpływające na wybór systemu przeciwpożarowego

Dobór odpowiedniego systemu wymaga dokładnej analizy szeregu czynników związanych z charakterystyką budynku. Najważniejsze z nich to:

Przeznaczenie obiektu

Rodzaj budynku determinuje poziom ryzyka pożarowego. Obiekty przemysłowe, magazyny, centra danych, budynki mieszkalne czy placówki medyczne mają różne wymagania i priorytety w zakresie ochrony przeciwpożarowej.

Wielkość i układ przestrzenny

Im większy i bardziej złożony architektonicznie obiekt, tym bardziej zaawansowanego systemu potrzebuje. Wysokie budynki czy rozległe hale wymagają specjalnych rozwiązań, takich jak strefowanie systemu, systemy detekcji dymu kanałowego czy sekcyjne gaszenie.

Liczba osób przebywających w obiekcie

Budynki użyteczności publicznej, biura czy szkoły muszą być wyposażone w systemy umożliwiające szybką i sprawną ewakuację, w tym dźwiękowe systemy ostrzegawcze (DSO) i oznakowanie ewakuacyjne.

Materiały użyte w konstrukcji

Obiekty z dużą ilością materiałów łatwopalnych (np. magazyny z tworzywami sztucznymi, archiwa) wymagają dodatkowych zabezpieczeń, takich jak instalacje tryskaczowe lub systemy gazowego gaszenia pożaru.

Wymagania prawne i ubezpieczeniowe

Polskie przepisy (m.in. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa) oraz zalecenia ubezpieczycieli mogą nakładać obowiązek stosowania konkretnych typów systemów w zależności od rodzaju budynku i jego funkcji.

Rodzaje systemów przeciwpożarowych

W zależności od potrzeb obiektu można zastosować jeden lub kilka z poniższych typów systemów:

System sygnalizacji pożaru (SSP)

Służy do wykrywania zagrożenia i informowania o pożarze. Składa się z czujek (dymu, ciepła, płomienia), centrali pożarowej oraz sygnalizatorów. Jest podstawowym elementem każdego systemu.

System gaszenia pożaru

W zależności od charakteru obiektu może to być:

• Instalacja tryskaczowa – automatyczne gaszenie wodą, najczęściej w magazynach i budynkach przemysłowych,
• System gaszenia mgłą wodną – stosowany tam, gdzie ograniczenie zalania jest istotne (np. centra danych),
• Systemy gazowe (np. FM-200, Inergen) – do zabezpieczania serwerowni, archiwów, pomieszczeń z urządzeniami elektronicznymi,
• Systemy pianowe i proszkowe – w obiektach przemysłowych i technologicznych.

Dźwiękowy system ostrzegawczy (DSO)

Emitujący komunikaty głosowe w przypadku zagrożenia. Stosowany głównie w galeriach handlowych, biurowcach i obiektach użyteczności publicznej.

System kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła

Zawiera klapy oddymiające, wentylatory oraz centrale sterujące. Ułatwia ewakuację i działanie służb ratowniczych.

Proces doboru systemu przeciwpożarowego – krok po kroku

Dobór systemu przeciwpożarowego powinien być realizowany z udziałem rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. Proces ten obejmuje następujące etapy:

1. Analiza ryzyka pożarowego

Ocena potencjalnych źródeł zapłonu, materiałów palnych, sposobów użytkowania obiektu oraz dróg ewakuacji. W tym etapie identyfikuje się kluczowe zagrożenia i potrzeby ochrony.

2. Klasyfikacja budynku według przepisów

Ustalenie kategorii zagrożenia ludzi (ZL), stref pożarowych, odporności ogniowej elementów konstrukcyjnych oraz wymaganych klas odporności pożarowej.

3. Projektowanie systemu

Na podstawie analizy ryzyka i klasyfikacji budynku dobierany jest odpowiedni typ systemu, jego zasięg oraz urządzenia. Projekt powinien zawierać schematy, opis funkcjonowania, sposób zasilania i współdziałania z innymi instalacjami.

4. Wdrożenie i odbiór techniczny

Montaż systemu powinien być wykonany przez certyfikowaną firmę. Po instalacji niezbędne są testy, odbiory oraz zatwierdzenie przez inspektora PSP.

5. Szkolenia i utrzymanie

Pracownicy muszą być przeszkoleni z obsługi systemu, a sam system regularnie konserwowany zgodnie z harmonogramem przeglądów.

Najczęstsze błędy przy doborze systemu przeciwpożarowego

Zdarza się, że inwestorzy popełniają błędy przy planowaniu zabezpieczeń, które mogą obniżyć skuteczność całego systemu. Do najczęstszych błędów należą:

• pomijanie analizy ryzyka i stosowanie rozwiązań „z szablonu”,
• niewłaściwe rozmieszczenie czujników i urządzeń,
• brak integracji systemów (np. SSP z DSO lub wentylacją),
• ograniczenie wydatków kosztem jakości i certyfikowanych rozwiązań,
• brak aktualizacji projektu w przypadku zmian w budynku.

Kiedy konieczna jest konsultacja z rzeczoznawcą?

W przypadku obiektów podlegających obowiązkowi uzgodnienia projektu budowlanego z PSP (np. centra handlowe, szpitale, budynki wysokie) wymagana jest opinia rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. Konsultacja jest również wskazana w przypadku obiektów o niestandardowym przeznaczeniu lub szczególnym zagrożeniu pożarowym.

Właściwy system przeciwpożarowy to nie tylko zgodność z przepisami

Dobór odpowiedniego systemu przeciwpożarowego powinien wynikać nie tylko z obowiązujących przepisów prawa, ale przede wszystkim z realnej analizy potrzeb danego obiektu. Zastosowanie nowoczesnych, skutecznych i dobrze zaprojektowanych rozwiązań technicznych może znacząco ograniczyć skutki pożaru, a nawet uratować życie ludzi. Inwestycja w odpowiedni system ochrony przeciwpożarowej to nie koszt, lecz element strategicznego zarządzania ryzykiem w każdej organizacji.